شریان یا سرخرگ رگی است که خون اکسیژن‌دار را به سایر اندام‌های بدن می‌رساند. زمانی که این رگ ضعیف شود حالت بیرون‌زدگی یا برآمدگی پیدا می‌کند که به آن آنوریسم گفته می‌شود. در صورتی که آنوریسم رشد کند، سرخرگ پاره و خونریزی شدید داخلی ایجاد می‌شود. احتمال وقوع آنوریسم در هر قسمت بدن وجود دارد. آنوریسم آئورت، آنوریسم مغزی، آنوریسم شریان پوپلیتئال، آنوریسم شریان طحالی و آنوریسم شریان مزانتریک از جملع است. در این مقاله به بررسی آنوریسم مغزی می‌پردازیم.
آنوریسم مغزی چیست؟
هرگاه یکی از رگهای خونی مغز گشاد شود و دیواره رگ حالت بادکنکی داشته باشد، در واقع یک اختلال مغزی عروقی به نام آنوریسم مغزی روی داده است. اگر آنوریسم مغزی پاره شود، خون وارد بافت‌های اطراف شده و باعث سکته مغزی در فرد می‌شود. آنوریسم مغزی خطرناک است و بیمار باید هرچه سریع‌تر تحت نظر پزشک قرار گیرد. در صورت عدم رسیدگی سریع، مرگ بیمار را در پی دارد. در مورد پارکینسون بیشتر بدانید.
انواع آنوریسم مغزی
آنوریسم مغزی شامل سه دسته است:
- آنوریسم ساکولار: در این نوع بخشی از شریان که متورم است شکلی شبیه توت دارد.
- آنوریسم فوزیفورمک: این نوع آنوریسم دوک مانند است و باعث تورم کل شریان است و احتمال اتفاق افتادن آن کم است.
- آنوریسم دیسکتینگ: در نوع سوم، پارگی درونی یک شریان، خون را به لایه‌های دیگر انتقال و موجب انسداد یا تورم آن می‌شود.
علت بوجود آمدن آنوریسم مغزی
بعضی از عوامل بصورت ارثی و بعضی ازعوامل دیگر در طول زمان باعث ایجاد آنوریسم در فرد است. یک نمونه از بیماری‌های ژنتیکی، بیماری کلیوی پولی سیستیک غالب اتوزومال است که در بافت مغز، کیسه‌های تار عنکبوتی شکل ایجاد و فشار خون را افزایش می‌دهد و این باعث ضعیف‌شدن رگهای خونی مغز است. از دیگر بیماری‌های ژنتیکی که باعث آنوریسم مغزی است، می‌توان به سندروم مارفان اشاره کرد.
ضربه به مغز، فشارخون مزمن بالا، بروز برخی از عفونت‌ها، سیگار، مواد مخدر و مصرف الکل، بیماری آترواسکلروز یا تصلب شرایین از عوامل اصلی آنوریسم مغزی هستند. در مورد جراحی فیوژن ستون فقرات بیشتر بدانید.
علائم آنوریسم مغزی
بعضی از آنوریسم‌ها تا زمانی که بزرگ نشوند و بافت و عصب مجاور خود فشار نیاورند، از خود علائم و مشکلاتی ایجاد نمی‌کنند. این افراد به دلایل دیگری به پزشک مراجعه و پس از معاینه متوجه بیماری خود می‌شوند برخی از این علائم عبارتند از:
- سردردهای شدید و ناگهانی که بعضی اوقات با تهوع، استفراغ و اسپاسم گردن همراه است.
- اختلال در بینایی مانند تاری دید یا دوبینی، گشاد شدن مردمک چشم
- سرگیجه به نحوی که در راه‌رفتن فرد اختلال ایجاد شود.
- اختلال در سطح هوشیاری، وضعیت ذهنی و تکلم
- تشنجی که با تکان‌های شدید همراه باشد.
عوارض آنوریسم مغزی
پارگی آنوریسم مغزی باعث ایجاد خونریزی است و آسیب‌هایی به سلول‌های اطراف وارد می‌کند. همچنین فشار مغز بالارفته و هوشیاری فرد از بین می‌رود. از مهم‌ترین عوارض پارگی آنوریسم موارد زیر هستند:
- خونریزی دوباره: هر آنوریسم می‌تواند دوباره دچار پارگی و خونریزی شود که پارگی دوم آسیب بیشتری به مغز وارد می‌کند.
- وازواسپاسم: پارگی آنوریسم باریک‌شدگی نامنظم عروق خونی را در پی دارد. درنتیجه خون‌رسانی به مغز کم می‌شود(سکته ایسکمی).
- هیدروسفالی: با پارگی آنوریسم در گردش خون مغزی اختلال ایجاد شده و مایع مغزی نخاعی انباشت می‌گردد و هیدروسفالی بوجود می‌آید.
- هایپوناترمی: تعادل سدیمی خون با پارگی آنوریسم بهم می‌خورد زیرا هیپوتالاموس آسیب می‌بیند. بنابراین افت سدیم خونباعث ورم کردن سلول‌های مغز است. در مورد درمان قطعی دیسک کمر بیشتر بدانید.
تشخیص آنوریسم مغزی
پزشک معمولا برای بیمارانی که با سردرد ناگهانی، خشکی گردن و ناخوشی ظاهری به آنها مراجعه می‌کنند، آزمایش‌های تشخیصی زیر را برای بیمار تجویز می‌کند. اولین آزمایش سی تی اسکن است که اگر دقیقا تا 72 ساعت از شروع سردرد انجام شود، وضعیت خونریزی مغزی را به طور کامل تشخیص می‌دهد. همچنین در کنار این آزمایش، به جریان خون داخل مغز یک ماده رنگی تزریق می‌شود. اگر سی تی اسکن هیچ نشانه‌ای از خونریزی و پارگی آنوریسم مغزی را نشان ندهد، آزمایش سیال مغزی نخاعی توسط پزشک تجویز می‌شود. که در این صورت با یک سوزن از کمر مایع مغزی نخاعی گرفته می‌شود.
پزشک ممکن است برای دیدن تصاویر دقیق و شفاف مغز از آزمایش MRI استفاده کند. MRI آنژیوگرافی نوع خاص ام آر آی است که وضعیت دقیق سرخرگ‌ها را نشان می‌دهد. روش دیگری که برای تشخیص آنوریسم مغزی بکار می‌رود، آنژیوگرام مغزی است. پزشک کاتتر را وارد یک سرخرگ بزرگ می‌کند و رنگ مخصوصی به آن تزریق و با عبور از سرخرگ به مغز می‌رسد. در مورد تومور مغزی بیشتر بدانید.
درمان آنوریسم مغزی
- جراحی باز یا کلیپینگ
در این روش جراح مغز و اعصاب، یک عمل تهاجمی با با فرآیند تکنیکی چالش‌زا انجام می‌دهد. جراح برای دسترسی به رگهای خونی شکافی در جمجمه ایجاد می‌کند و پس از شناسایی آنوریسم، با روش کرانیوتومی آن را از بافت‌های مجاور جدا و یک کلیپس فلزی کوچک را در گردن آنوریسم قرار می‌دهد.
- کلاف پیچی درون وریدی یا کوییلینگ اندوواسکولار
متخصص نورولوژی مداخله‌ای، یک لوله وارد شریان‌ها کرده و درون آن را با سیم‌هایی از جنس پلاتین یا لاتکس پر می‌کند. این کار برای جلوگیری از ورود خون بیشتر به آنوریسم انجام شده و باعث حل مشکل می‌شود. کوییلینگ روش مناسبی برای درمان آنوریسم مغزی است زیرا جمجمه شکافته نمی‌شود و نیاز به داروی بیهوشی کمتر است.
تفاوت در نوع آب‌بندی یا مانع ایجاد شده در دو روش کلیپینگ و کوییلینگ وجود دارد. همچنین کوییلینگ برای همه آنوریسم‌ها مناسب نیست. زمان بهبودی کلیپینگ نسبت به کوییلینگ هم بیشتر است. به طور کلی هر دو روش موثر هستند ولی بهترین گزینه درمان آنوریسم مغزی باید توسط پزشک تشخیص داده شود. پزشک برای کاهش علائم و عوارض این بیماری از دارو درمانی هم استفاده می‌کند.
- استفاده از داروهای ضدتشنج
- استفاده از داروهای ضد درد و مسکن
- استفاده از داروی Nimodipine برای کاهش آسیب مغزی
- استفاده از داروهای کاهش‌‌دهنده فشار خون
- استفاده از داروهای مسدودکننده کانال‌های کلسیم
کلام آخر
شریان یا سرخرگ رگی است که خون اکسیژن‌دار را به سایر اندام‌های بدن می‌رساند. زمانی که این رگ ضعیف شود حالت بیرون‌زدگی یا برآمدگی پیدا می‌کند که به آن آنوریسم گفته می‌شود.
