سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع می‌باشد و سیستم اعصاب محیطی شبکه‌ای از اعصاب خارج از سیستم عصبی مرکزی می‌باشد که شامل انواع مختلفی از اعصاب با عملکردهای خاص می‌باشد که عبارتند از:
- اعصاب حسی: انتقال احساساتی مانند درد و لمس را بر عهده دارند.
- اعصاب حرکتی: در کنترل عضلات نقش دارند.
- اعصاب اتونومیک: این اعصاب در تنظیم عملکردهای خودکار بدن مانند فشار خون و مثانه دخیل می‌باشند.
اختلال در هر یک از موارد می تواند منجر به تداخل در عملکر طبیعی بدن شود، لذا آگاهی از درمان به موقع اختلالات سیستم اعصاب محیطی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید تا بیشتر در این خصوص بدانید. در مورد آنوریسم مغزی بیشتر بدانید.
علائم اختلالات سیستم اعصاب محیطی
علائم آسیب به اعصاب محیطی عبارتند از:
- بی‌حسی و گزگز در دست و پا
- سوزش و درد در نواحی آسیب دیده
- از دست دادن تعادل و هماهنگی
- احساس ضعف عضلانی مخصوصاً در قسمت پاها
علائمی که ذکر شد معمولاً پایدار می‌باشند اما گاهی اوقات ممکن است به صورت مقطعی ایجاد شوند.
دلایل ایجاد اختلالات سیستم اعصاب محیطی
برخی از مواردی که موجب اختلال در سیستم اعصاب محیطی می‌شوند عبارتند از:
- سندرم گیلن باره استرول: بعد از اینکه بیماری فلج اطفال با استفاده از واکسن فلج اطفال تحت کنترل درآمد، سندرم گیلن باره استرول به شایعترین علت فلج عصبی عضلانی تبدیل شد. این بیماری یک آسیب عصبی حاد و پیشرونده است که باعث ضعف، بی‌حسی و افزایش رفلکس‌ها می‌باشد.
- پلی نوروپاتی التهاب مزمن دمیلینه کننده
- پلی نوروپاتی‌ها
- نوروپاتی‌های دیابتی: در اغلب موارد دیابت (نوع 1 و 2) شایعترین علل ایجاد اختلال در سیستم اعصاب محیطی می‌باشد. به مرور زمان سطوح بالای قند خون می‌تواند به اعصاب محیطی آسیب وارد کنند که به این آسیب نوروپاتی دیابتی گفته می‌شود.
- مونونوروپاتی‌ها: بی‌حسی در دست‌ها که ممکن است به علت کار بیش از حد با صفحه کلید ایجاد شود و به عنوان سندرم تونل کارپال شناخته می‌شود یکی دیگر از انواع اختلالات سیستم اعصاب محیطی می‌باشد که به صورت منفرد ایجاد می‌شود.
- مشکلاتی که به علت آسیب به اعصاب محیطی وارد می‌شود
- اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یا بیماری گریگ (گهریگ): اختلالی در اعصاب حرکتی می‌باشد که منجر به ضعف پیشرونده در اندام‌ها، عضلات صورت و عضلات تنفسی می‌شود. این بیماری به عنوان جدی‌ترین مشکل در میان انواع اختلالات اعصاب محیطی شناخته می‌شود.
- رادیکولوپاتی: به دلیل کشیدگی و فشرده شدن اعصاب ناحیه ستون فقرات ایجاد می‌شود.
- نوروپاتی‌های فیبر کوچک
- نوروپاتی‌های شغلی: مانند انواع آسیب‌های ورزشی یا آسیب‌هایی که حین کار کردن ممکن است ایجاد شود. در مورد ضربه مغزی بیشتر بدانید.
بیشتر بخوانید : درد مفاصل فاست کمر
درمان اختلالات سیستم اعصاب محیطی
برای درمان اختلالات سیستم اعصاب محیطی ابتدا باید علت زمینه‌ای آن شناسایی شود که در پیشتر به برخی از مهمترین آنها اشاره کردیم. با کنترل بیماری مزمنی که موجب ایجاد آسیب به اعصاب محیطی شده است شاید نتوان نوروپاتی ایجاد شده را به طور کامل درمان نمود اما می‌توان آن را تا حدود بسیاری تحت کنترل درآورد.
درمان‌های مختلفی با توجه به ماهیت اصلی ایجاد کننده اختلال به اعصاب محیطی وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- اگر نوروپاتی به دلیل دیابت ایجاد شده است با کنترل سطح قند خون می‌توان از آسیب به اعصاب محیطی و مشکلاتی که در پی آن ایجاد می‌شود جلوگیری کرد.
- نوروپاتی که به دلیل کمبود ویتامین ایجاد شده است را می‌توان با تزریق ویتامین B12 در ابتدا به صورت روزانه و سپس به صورت ماهیانه تحت کنترل درآورد. در اغلب موارد نیاز است که تزریق ویتامین مکمل تا آخر عمر ادامه داشته باشد.
- در موارد اختلالات خودایمنی، التهاب یا واکنش‌های سیستم ایمنی می‌تواند موجب اختلال به سیستم اعصاب محیطی شود که با کنترل و تعدیل پاسخ سیستم ایمنی از طریق دارو می‌توان اختلالات سیستم اعصاب محیطی را نیز تحت کنترل و درمان درآورد.
- در مواردی که فشارهای متناوب موجب آسیب به اعصاب محیطی شده است می‌توان با استفاده از صندلی، میز و صفحه کلیدهای ارگونومیک در خانه یا محل کار، یا با استراحت و ورزش به تعدیل فشار وارد شده پرداخت. در برخی موارد که آسیب وارده شدید می‌باشد احتیاج به جراحی جهت اصلاح مشکل ایجاد شده می‌باشد.
- درمان فیزیوتراپی در مواردی که ضعف عضلانی ایجاد شده است می‌تواند در کمک به اختلالات حرکتی ایجاد شده بسیار کمک کننده باشد.
- گاهی اوقات مواد سمی یا استفاده از برخی داروها موجب آسیب و اختلال به سیستم اعصاب محیطی می‌شود، در درمان این نوع خاص از نوروپاتی باید از قرار گرفتن در معرض سموم خودداری نمود یا اینکه مصرف دارویی که باعث ایجاد اختلال شده است را قطع نمود و با نظر پزشک از داروی جایگزین استفاده نمود.
- تومورها و جراحت‌ها از دیگر مواردی هستند که سبب آسیب می‌شوند، همان طور که قبلاً اشاره شد گاهی اوات فشارهای متناوب نیز آسیب‌هایی را ایجاد می‌کنند که تنها با روش جراحی قابل درمان هستند. در درمان تومورها، جراحت‌ها و برخی فشارهای متناوب روش جراحی یکی از درمان‌هایی است که می‌تواند موثر باشد. در مورد درمان قطعی دیسک کمر بیشتر بدانید.
ایا اختلالات سیستم اعصاب محیطی دائمی است؟
در انتها ذکر این نکته لازم است که درمان اختلالات سیستم اعصاب محیطی با درمان علت زمینه‌ای به مرور و با گذشت زمان ممکن است بهتر شود اما در مواقعی نیز آسیب وارد شده دائمی می‌باشد و با وجود تمام درمان‌های ذکر شده ممکن است به مرور زمان شرایط رو به وخامت برود، در تمام مراحل تشخیص تا درمان باید به صورت مستمر تحت نظر جراح مغز و اعصاب باشید گاهی اوقات عواقب آسییب‌های وارد شده بسیار جدی می‌باشند به عنوان مثال زخم پای دیابتی در صورتی که به موقع تحت درمان قرار نگیرد می‌تواند منجر به قانقاریا و در نهایت قطع پا شود. بنابراین در صورتی که مبتلا به بیماری مزمنی هستید که احتمال آسیب به سیستم اعصاب محیطی را دارد یا در صورتی که علائمی از این اختلالات را حس کردید در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه نمایید تا با شروع درمان بتوانید نتایج مفیدی را به دست بیاورید. در مورد متاستاز مغز بیشتر بدانید.
کلام آخر
سیستم اعصاب محیطی شبکه ای از اعصاب حسی، حرکتی، اتونومیک و … است. در صورت آسیب به این بخش ها، درمان به موقع آنها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. امروزه این اختلالات قابل درمان و کنترل هستند.
