سکته مغزی یکی از علت اصلی ناتوانی و مرگ و میر است. روزانه افراد زیادی در سراسر دنیا دچار سکته می شوند و توانایی های خود را از دست می دهند. به لطف پیشرفت علم و نوآوری روش های جدید درمان سکته مغزی، میزان مرگ و میر ناشی از سکته در 20 سال گذشته کاهش یافته است. با این حال، بسیاری از مردم هنوز علائم سکته مغزی را تشخیص نمی دهند یا متوجه نیستند که سکته یک فوریت پزشکی است. برای فردی که از سکته مغزی رنج می برد، اقدام سریع می تواند بین ناتوانی خفیف یا شدید – یا حتی زندگی و مرگ – تفاوت ایجاد کند. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید تا بیشتر در مورد سکته مغزی بدانید.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی یا حمله مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون در مغز مختل شود. اختلال در جریان خون زمانی ایجاد می‌شود که یک لخته خون یکی از رگ‌های خونی حیاتی مغز را مسدود کند (سکته مغزی ایسکمیک)، یا زمانی که یک رگ خونی در مغز ترکیده و خون به بافت‌های اطراف بریزد (سکته مغزی هموراژیک).
مغز برای عملکرد صحیح نیاز به تامین مداوم اکسیژن و مواد مغذی دارد. حتی یک وقفه کوتاه در خون رسانی می تواند مشکلات جدی ایجاد کند، زیرا سلول های مغز پس از چند دقیقه بدون خون یا اکسیژن شروع به مردن می کنند. از دست دادن عملکرد مغز با مرگ سلول های مغزی رخ می دهد. هنگامی که این اتفاق می افتد، علائم سکته مغزی ممکن است شامل اختلال در توانایی حرکت، گفتار، تفکر و حافظه، روده و مثانه، غذا خوردن، کنترل هیجانی و سایر عملکردهای حیاتی بدن باشد. بهبودی پس از سکته مغزی و زمان بهبود بیمار به شدت و محل سکته بستگی دارد. یک سکته کوچک ممکن است منجر به مشکلاتی مانند ضعف در بازو یا پا شود، در حالی که سکته های بزرگتر ممکن است باعث فلج (ناتوانی در حرکت بخشی از بدن)، از دست دادن تکلم یا حتی مرگ شود. در مورد ضربه مغزی چیست؟ بیشتر بدانید.
علائم نشان دهنده سکته مغزی
- تغییرات صورت: فردی که دچار سکته شده است، در صورتی که بخواهد لبخند بزند، یک یا دو طرف صورت حال افتاده به خود می گیرد.
- بازوها: درزمان سکته فرد نمی تواند دستان خود را بالا بیاورد و در حین بالا بردن دستان بدن فرد به سمت پایین متمایل می شود. و در یک طرف احساس ضعف یا بی حسی وجود دارد.
- اختلال در گفتار: گفتار فرد بعد از سکته نامفهوم است و او نمی تواند عبارات ساده را تکرار کند. این فرد نیز ممکن است دچار سکته شده باشد.
اهمیت زمان مداخله در هنگام بروز سکته
زمان در افزایش امید به زندگی و کاهش عوارض بعدی سکته از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورتی که متوجه یک یا چند مورد از این علائم گفته شده در خود یا اطرافیان شدید سریعا با اورژانس تماس بگیرید و از یک متخصص مغز و اعصاب کمک بگیرید. بنابراین اقدام سریع برای موثر بودن درمان‌های سکته حاد ضروری است.
هر چه فردی که از سکته مغزی رنج می‌برد سریع‌تر تحت مراقبت‌های پزشکی سکته مغزی قرار گیرد، شانس بیشتری برای نجات جان او و جلوگیری از اثرات ناتوان‌کننده طولانی‌مدت سکته مغزی وجود دارد. بنابراین ضروری است که علائم سکته مغزی را بشناسید و سریع عمل کنید تا یک زندگی را نجات دهید. در مورد درمان بیماری عروق مغزی بیشتر بدانید.
درمان انواع سکته مغزی
دو نوع سکته مغزی وجود دارد و زمان برای درمان موفقیت آمیز در هر دو مورد حیاتی است.
سکته مغزی ایسکمیک
نوع اول سکته مغزی ایسکمیک است که زمانی رخ می دهد که یک لخته خون یا پلاک، یک رگ خونی در مغز را مسدود کند. این سکته حدود 85 درصد از سکته های مغزی است. سکته مغزی ایسکمیک حاد با یک داروی از بین برنده لخته به نام فعال کننده پلاسمینوژن بر طرف می گردد. این دارو لخته را حل می کند. در نتیجه جریان خون در قسمت آسیب دیده مغز بهبود می یابد. اگراین دارو در عرض چهار ساعت و نیم پس از سکته مغزی ایسکمیک داده شود، بیمار شانس بیشتری برای بهبودی دارد. اگر بیماران این دارو را در عرض سه ساعت دریافت کنند، در مقایسه با افرادی که آن را دریافت نکرده اند، حدود 30 درصد بیشتر بهبود یافته می یابند. و به طور معمول حدود 12 تا 13 درصد از این افراد به وضعیت تقریباً طبیعی خود باز می گردد. متأسفانه، بسیاری از قربانیان سکته مغزی به موقع برای درمان به بیمارستان نمی رسند.
جراحی برای استخراج لخته نیز در برخی موارد یک گزینه است. ما اغلب می‌توانیم این روش را ظرف شش ساعت پس از اولین ظاهر شدن علائم سکته انجام دهیم. در برخی موارد، با تصویربرداری تخصصی، این بازه زمانی می تواند طولانی تر شود.
سکته مغزی هموراژیک
سکته مغزی هموراژیک است که نشان دهنده 15 درصد سایر موارد سکته مغزی است، با این حال حدود 40 درصد از کل مرگ و میرهای سکته مغزی است. در طول سکته هموراژیک، خون به داخل یا اطراف مغز می ریزد، ورم و فشار ایجاد می کند و به سلول ها و بافت مغز آسیب می رساند. برای سکته مغزی هموراژیک، ما اغلب از داروهایی برای کاهش فشار خون و کار بر روی کاهش اثرات بعدی خونریزی استفاده می نماییم. این روش یک درمان اورژانسی است، بنابراین زمان پاسخ یک عامل اصلی است. پس از آن، ممکن است برای ترمیم ناهنجاری های پارگی عروق خونی مانندآنوریسم، جراحی انجام دهیم.
آیا می توانم از سکته مغزی جلوگیری کنم؟
بسیاری از سکته ها قابل پیشگیری هستند. پیشگیری از سکته مغزی با رژیم غذایی مناسب، ورزش فراوان و سبک زندگی سالم قابل پیشگیری است. در برخی موارد، دارو گزینه ای برای کاهش عوامل خطر سکته مغزی است. فشار خون بالا تنها بزرگترین عامل خطر است که بسیاری از افراد می توانند آن را کنترل کنند. بنابراین فشار خون خود را به طور منظم چک کنید و از پزشک خود برای کنترل آن مشاوره بگیرید.
سایر عوامل خطر که باید با جراح مغز و اعصاب خود برای کنترل آن مشاوره نمایید عبارتند از:
اگر شما یا اطرافیانتان در معرض خطر سکته مغزی است، برای صحبت با پزشک و ایجاد تغییرات مناسب در سبک زندگی دیر نیست و لازم است بیماری های نظیر موارد زیر مدیریت شود:
- دیابت
- کلسترول بالا
- بیماری قلبی
- عدم تحرک
- ریتم غیر طبیعی قلب
- فیبریلاسیون دهلیزی
کلام آخر
در صورت تشخیص علائم سکته، هوشیار باشید و سریع عمل کنید. زمان مغز را نجات می دهد و اقدام سریع جان هزاران نفر را نجات می دهد و از ناتوانی جلوگیری می کند. با در دست داشتن این ابزار زمان ، ممکن است بتوانید جان فردی را که سکته کرده است نجات دهید. در مورد درمان قطعی دیسک کمر بیشتر بدانید.
